Makale Başlıkları
CPU açılımı “Central Processing Unit” harflerinin kısaltması olarak bilinir. İlk defa 1970’li yıllarda hayatımıza giren işlemciler on binlerce transistöre içerirken, günümüzde sadece bir silikon çip üzerinde milyonlarca transistörün birleşimine sahiptir. CPU Nedir? CPU Fan ne İşe Yarar? CPU Özellikleri Nelerdir? ve CPU Z Nedir? tüm detayları sizler için derledik.
Çalışma hızları, üretim teknolojisi ve kullanılan CPU mimarisi özelinde farklılık gösteren işlemcilerin hız birimleri olarak GHz, MHz ve Hz ifadeleri kullanılır. Mantıksal ve aritmetik işlem yapmakla görevli olan işlemciler 0 ve 1’lerden oluşan düşük seviye kodlama sistemi yani makine diliyle çalışır. Komutların gerçekleştirilmesi için işlemciye iletilen elektrik sinyalleri, transistörlerden geçer ve temel matematiksel işlemlere dönüştürülür.
Her bir 0 ve 1’in bilgisayarda kapladığı alana “bit” adı verilir. Bu tür sayı grupları üzerinde işlem yapabilmek için işlemci içerisinde özel bir komut listesi yer alır. İşlemci üzerinde bulunan bu komut listelerine, “komut seti” de denilir. Komut setleri, dıştan gelen uyarılarla birlikte işlemcinin anlayacağı komutlara dönüşür ve RISC ile CISC olmak üzere iki çeşittir:
- RISC: Her defasında tek bir işlem gerçekleştirebilen hızlı ve basit komutlar sunan işlemci mimarisi özelliği gösterir.
- CISC: Bir seferde birden fazla işlemi yani kompleks komutları uygulayabilen özelliğe sahip işlemci mimarisidir.
CPU (İşlemci) Çeşitleri
Geçmiş yıllarda CPU çeşitleri anakartlara sabit halde üretilirken, günümüzde anakartlara takılabilir tarzda üretilir. Bunun en büyük nedeni de anakart ya da işlemci arızalandığında parçaları ayrı ayrı tamir edebilmektir. Aksi halde tüm sistemin yenisiyle değiştirilmesi gerekir. Günümüzde işlemcinin takılabilmesi için anakart üzerinde ayrı yuvalar bulunur. Anakarta takılma türüne göre de CPU modelleri ikiye ayrılır.
Eski anakart yapısı ile uyumlu olan CPU modellerinden biri slot işlemcilerdir. Bir kart üzerinde tümleşik halde bulunan bu tür işlemciler, üzerinde ayrıca bir soğutucu taşır. Slot işlemciler, tıpkı RAM bellek gibi anakarta dikey biçimde olacak şekilde slota monte edilir. Slot işlemcinin dış kısmında da koruma sağlaması için ayrıca başka bir kılıf kullanılır.
Slot işlemci kılıfı zamanla fazla ısınmaya neden olduğu için yan yüzeylerinde ayrıca bir soğutucu bulundurulur. Ancak fazla ısınma problemi ile birlikte pek çok soruna neden olan slot işlemciler, günümüzde yeni nesil anakart teknolojisinde tercih edilmez. Bu tür işlemciler yerini daha pratik kullanım sunan soket işlemcilere bırakmıştır.
Soket işlemciler, yeni nesil anakart yapısında tercih edilen CPU çeşitleridir. Anakart üzerinde CPU’nun monte edilebileceği ayrı bir soket bulunur ve işlemci çalışması için gerekli olan enerjiyi anakart aracılığı ile sağlar. Ayrıca işlemci, anakart üzerinde yer alan veri kanallarına pinler yardımı ile veri aktarımı yapar. Özellikle dizüstü bilgisayarlarda CPU olarak sıklıkla soket işlemci tercih edilir.
CPU Özellikleri
İşlemcilerin üretilmesi için farklı işlemci mimarilerine ihtiyaç duyulur. İşlemci mimarisi olarak bilinen olgu aslında işlemcinin gerçekleştirdiği işlemlerin yöntemini, teknolojisi ile tasarımını belirtir. Ortak mimari sunan işlemciler aynı yazılımları çalıştırır ve aynı komutları tanır. İşlemci mimarisi 1945 yılında John Von Neumann tarafından ilk kez yazılmıştır ve günümüzde de geçerliliğini korur.
İşlemcilerin çalışma mantığı büyük oranda transistörler ile sağlanır. Bu birimlerin tamamı yarı iletken ögelerden meydana gelir. Diğer bir deyişle, farklı iletkenlerden oluşan tüm devre sistemi üzerinde elektrik üretimi yapılır ve sistemdeki matematiksel değerlerle belirlenen 0 ile 1 temelli komut dosyaları da transistörler yardımı ile diğer devrelere iletilir.
İşlemci merkezinde komut çalışma işlemlerini yapan bölüm olan çekirdek yer alır. Çalıştırma bilirimi olarak da bilinen işlemci çekirdeği, ünite komutlarını çalıştırmak ve iş hattı denilen yollarla besleyerek okuma, değiştirme ve komut çalıştırma işlemlerini yapmakla yükümlüdür. CPU çekirdeği içerisinde genel amaçlı register, status register, program sayacı ve ALU gibi birimler yer alır.
İşlemci üzerinde gerçekleşen tüm elektriksel komutlar, saat vuruşu denilen birimle ölçülür. İşlemcinin her 1 saniye içindeki çevrim hızlarına “vuruş hızı” adı verilir. Özellikle bilgisayarlar ile ilgili sistem özellikleri içerisinde Megahertz ölçüsü kullanılır. Her 1 saniyede meydana gelen 1 milyon çevrim sayısına 1 Megahertz adı verilir.
Bu bilgilere göre CPU sahip olduğu hız değeri, saniyedeki çevrim miktarını belirtir. Örneğin, 500 Hz hıza sahip bir işlemci, 1 saniye içerisinde 500 çevrim yapabilir. İşlemci üzerinde bulunan ve Clock Generator denilen yonga, her bir vuruşu hassas kristaller aracılığıyla üretir. Her bir çevrim 1 Hertz ölçüsünde gerçekleşir.
CPU Fan Ne İşe Yarar?
Aşırı bilgisayar kullanımı sırasında pek çok kişi “CPU çok ısınıyor” diye şikayet eder. Aslında işlemci, elektronik cihazın neredeyse tüm iş yükünü çeken, karmaşık sistemin en önemli parçalarından biridir. Bir saniyede dahi milyonlarca işlem yapabilen işlemcinin ısınması da normal karşılanır. Eğer yoğun çalışan işlemci düzenli şekilde soğutulmazsa, zamanla kullanılamaz hale gelebilir.
İşlem hacmi yüksek olan işlemciler sürekli çalışmadan dolayı ısınır ve aldığı frekansları doğru şekilde iletemez. Bu durumda zamanla genel sistemde aksamalara neden olabilir. Bu nedenle işlemci ile senkronize olarak çalışan ve yanmasını engelleyen fanlar ile soğutucu metaller CPU üzerine konumlandırılır. CPU fan, sürekli ısınma eğilimi gösteren işlemciyi soğutur ve performansının düşmesine izin vermez.
Kiralık Sunucularda CPU’nun Önemi Nedir?
Kiralık sunucu üzerinde mutlaka CPU limiti mevcuttur. Bunun için kiralık sunucu hizmeti veren firmanın sağladığı CPU limitinin aşılmaması gerekir. CPU tüketimi, web sitesinin sunucu optimizesine, hit oranına ve sunucunun durumuna göre değişir. Örneğin, web siteniz optimize değilse ve hatalı kod içeriyorsa gereksiz döngü nedeniyle olağandışı CPU arttırma yaşanabilir.
Kiralık server aşırı yoğun olması ve disk hızı da CPU tüketiminde etkilidir. Bu nedenle mutlaka SSD disk içeren sunucu paketlerinin tercih edilmesi önerilir. Web sitenin yüksek hit alması da CPU limitini zorlayabilir. Eğer siteniz günlük 5k hit alıyorsa, CPU azaltma için diğer sunucu hizmetlerinin kullanılması gerekir. Ayrıca cache eklentisi de işlemci tüketimi için uygun olabilir.
CPU ve RAM Arasındaki Fark Nedir?
CPU, bilgisayar sistemlerinin ana bileşenidir ve tüm talimatların yürütülmesinden sorumludur. RAM ise bilgisayar sistemlerinin ana belleğine verilen isimdir. Aralarındaki veri aktarım ilişkisi bilgisayar kullanımı için önemlidir. CPU’ların adres uçları, veri ve kontrol uçları ile RAM’lerin adres, veri ve kontrol uçları birbirine bağlantılı bir yapı içerisinde çalışır.
Bu nedenle eğer bir bilgisayar seçimi yapacaksanız, öncelikle kullanacağınız programları belirlemeli ve bu programların hafızalarını hesaplayarak alacağınız bilgisayarın RAM’i ile karşılaştırmalısınız. RAM’i program hafızasından yüksek olan bilgisayarlar daha yüksek performans sunar. Çünkü tek seferde işlemciden aktarılan bilgi, işlenen bilgi miktarından fazla olur. Bu da bilgisayar performansı için önemli bir detaydır.
CPU Z Nedir?
CPU Z, bilgisayarda yer alan RAM, CPU ve Anakart gibi donanımları tespit eden, özellikleri gösteren ve donanım mimarisi oluşturma işleminde yardımcı olan bir programdır. CPU Z ile cihazınızda yer alan tüm donanımların teknik özelliklerine detaylı olarak bakabilirsiniz. Grafik görseller ile CPU test edebilir, oluşan veriler ile kendi CPU Banchmark oluşturabilirsiniz.
Alastyr Teknoloji, domain (alan adı), web hosting, bulut sunucu (cloud server) ve veri merkezi hizmetleri ile siz de projelerinizi hayata geçirebilirsiniz. Hızlı, güvenli ve ekonomik web çözümlerimiz ile ihtiyacınız olan performansa sahip olun. Türkiye’nin en çok tavsiye edilen domain ve hosting firması Alastyr, güçlü teknoloji alt yapısı, en güncel yazılımları, 7/24 Türkçe Destek hizmeti ve 15 gün koşulsuz iade garantisi ile hizmet vermektedir.
Web projeleriniz için en uygun fiyatlarla alan adı sorgula. Bireysel ve kurumsal web projeleriniz için cloud sunucu satın al. Web sitelerinizi hızlı, güvenli ve yüksek performans ile yayınlayabileceğiniz hızlı ve kaliteli hosting paketine sahip ol. Kurumsal mail paketlerimiz ile de işletmeleriniz için yüksek disk kapasitesine sahip sınırsız e-posta hesapları oluşturun. SSL sertifikası ile sitenizin güvenliğini arttırın.
